Şimdi Kelimesinin Kökü Nedir?
Bir arkadaş ortamında, bir gün kendimi şu soruyu sormak üzere buldum: “Şimdi kelimesinin kökü nedir?”. İlk başta, hepimizin etrafında dönüp duran o esprili muhabbetlerden biri gibi düşünmüştüm ama sonra birden kafama takıldı. Şimdi, bu kadar basit görünen bir kelimenin kökü nedir? Kök mü, kök değil mi? Yani, şimdi dediğimizde, gerçekten de dilbilgisel olarak bir kök mü kullanıyoruz, yoksa bir “şimdi”nin altına girip, kendi kendimize bir dilbilimsel kazı mı yapıyoruz?
Gelin, bu meseleyi biraz inceleyelim, hem biraz kafa karıştıralım, hem de işin içinden çıkalım. Hadi bakalım!
Şimdi Kelimesinin Kökü: Kök Müşkeli
Bazen, dildeki küçük şeylerin ne kadar büyük bir anlam taşıdığını fark etmek, insanı gerçekten şaşırtıyor. Mesela, “şimdi” kelimesinin kökü nedir diye düşündüğümde, ilk başta “Vallahi kök var mı, ben ne biliyorum ki!” diye düşündüm. Yani, şimdiki zamanla ilgili kullandığımız bu kelimenin köküne bakınca ne bulacağız ki? Belki de dilbilimciler bir sabah kalkıp “Evet, şimdi kelimesinin kökü, Türkçedeki en eski zamana kadar gidiyor!” demiştir. Kim bilir.
İç sesime kulak veriyorum: “Şimdi, şimdi kelimesinin kökünü mü soruyorsun? Valla bak, bunun kökü falan yok. Şimdi dediğin an, zaten direkt kullanıma açılmış bir kelime. Seninki de kafada şimdilik bir kelime kökü aramak!”
Neyse, biraz daha araştırınca, “şimdi” kelimesinin gerçekten de “şimdi”den türediğini öğreniyorum. Yani, şimdi kelimesinin kökü de şimdiymiş! Tam bir kök müşkeli değil mi? Kök aradıkça daha derine iniyorsun, ama senin bildiğin şeyin ta kendisini buluyorsun. Tabii bir noktadan sonra anlam karmaşası başlıyor: Bunun kökü var mı yok mu?
Şimdi Kelimesinin Kökü Nedir? Esprili Duygu Durumu
Biraz daha ciddi düşünmeye çalıştım, sonra yine iç sesim devreye girdi: “Şimdi bak, çok derine gitme. Dil aslında bazen kendi içinde biraz kafa karıştırıcı olabilir. Kök bir kelimenin, zamanla anlam değişimleri yaşadığını unutma!” Haklıydı, gerçekten de “şimdi” kelimesi zamanla bir yerden türemiş ve giderek anlamını daha da netleştirmiş. Ama hala, bu kadar basit bir kelimenin nasıl bir derinliği olabilir ki?
Bunu biraz daha basitleştireyim. Şimdi kelimesini “bugün”le karşılaştırdığınızda ne oluyor? Bugün demek, o anki zamanı ifade etmek demekken, “şimdi” demek, aslında o anı da kapsayan çok daha geniş bir zaman dilimine işaret ediyor gibi. Belki de şimdiki zamanla ilgili derinlemesine bir dilsel çözümleme yapmayı bırakıp, doğrudan kullanıma geçmeliyiz, ne dersiniz?
İç sesim yine devreye giriyor: “Vallahi ne kadar uğraşırsan uğraş, bir yerden sonra ‘şimdi’ dediğinde hiçbir şey anlamadığın zamanlar olacak. Ne demek istediğini kendin bile bilemeyeceksin. Neyse, bu kadar da kafa yorma, bu yazıyı yazarken o kadar da derin düşünmeye gerek yok!”
Şimdi Kelimesiyle Günlük Hayatın Duygusal Yansıması
Biraz mizah ve yaratıcı bir yaklaşım istedim ve şöyle düşündüm: Şimdi kelimesinin kökü nedir? Hangi zaman diliminde yaşıyoruz ki, köküne ulaşalım? Benim için şu an, mesela burada yazıyı yazarken, şimdinin tam ortasındayım. Kökünü bırak, şu anda yazmaya devam ediyorum! Bunu bir tür şimdiki zaman esprisi olarak düşünün.
Mesela, arkadaşım Haluk’la geçen gün konuşuyorduk. Haluk, sürekli “Şimdi bir tane anlatayım da” diyor. Biz de haliyle “Şimdi mi?” diye soruyoruz. O da “Evet, şimdiden başlıyorum!” deyip duruyor. Yani, Haluk bu kadar şimdiyi kullanırken, kelimenin kökünü sorgulayan ben aslında zamanla savaşıyorum. “Sen şimdi, ‘şimdi’yi mükemmel bir şekilde kullanıyorsun ama senin kelimelerin de ‘şimdi’yi biraz geçiştirdiği anlar oluyor!”
Haluk biraz duraklıyor ve cevap veriyor: “Şimdi bak, ‘şimdi’ çok önemli bir kelime aslında.” Diğer yandan, Haluk’tan gelen bu derin mesaj bana biraz kafa karıştırıcı geliyor, ama bu durumun doğal olduğu kesin. Hepimiz, şimdiyi kullanarak bir anlam arayışındayız aslında.
Şimdi Kelimesinin Kökü: Sonuçta Bir Dil Arayışı
Sonuç olarak, şimdi kelimesinin kökü nedir sorusu gerçekten ilginç bir noktaya geliyor. Belki de, her şeyin kökünü ararken, bazı kelimelerin varoluşunu basitleştirerek kabul etmemiz gerektiğini anlamalıyız. Şimdi kelimesi de, dilin basit ama bir o kadar da etkili bir örneği. Kökü derinlerde mi, yoksa tam bu anın içinde mi? Kim bilir. Belki de dilin gerçeği bu kadar basittir: Şimdi, her şeyin ötesindedir.